न्यायाधीश महादेव गोविंद रानडे

रानडे – एक सुप्रसिद्ध सुधारक, मानवंत न्यायाधीश आणि भारताचे स्वातंत्र्य सेनानी – ह्यांचा जन्म 16 जानेवारी, 1842 मधे नाशिक मधल्या बिफड येथे झाला. प्रख्यात स्वातंत्र्य सेनानी गोपाळ कृष्ण गोखले आणि बाळ गंगाधर टिळक ह्यांचे सलाहकार आणि राजकीय गुरु म्हणून सुप्रसिद्ध रानडे, स्वतः पण भारताच्या स्वाधीनता संग्राम मधे फार सक्रिय होते.
ह्यांची नेमणूंक पूण्यांत तृतीय प्रेसिडेंसी मेजिस्ट्रेट, फोर्थ जज ऑफ द स्मॉल कॉसेस कोर्ट आणि फर्स्ट क्लास ग्रेड जज म्हणून झाली.

रानडे, साम्राज्य व प्रांताच्या खर्चाची सूचि देणारी व नाणाकीय बाबतीत सलाह देणार्‍या कमॅटीचा एक भाग होते. ह्या कामामुळे त्यांना इंडियन एम्पायरच्या ऑर्डरचे कंपेनियन म्हणून ख्याति मीळाली. रानड्यांनी 1887 पासून डेक्कन एग्रिकल्चरिस्ट्स रिलीफ ऍक्टच्या अंतर्गत एक विशिष्ट न्यायाधीश म्हणून कार्य केले.

त्यांच्या संपूर्ण जीवन इतिहासात, न्यायाधीश महादेव गोविंद रानडे ह्यांनी अन्य कार्यालयाची कामगिरी पण हस्तगत केली. उदाहरणार्थ, ते बोम्बे युनिवर्सिटीत सिंडिक ऍंड डीन ऑफ आर्ट्स ह्या पदावर होते. ते स्वतः एक सुविख्यात मराठी विद्वान होते, पण ते एमिनंट इंग्रजी साहित्याचा अनुवादाला प्रोत्साहन देत होते व त्यांनी युनिवर्सिटीच्या अभ्यासक्रमात देखील प्रादेशिक भाषेंचा परिचय देण्याचा प्रयत्न केला. धार्मिक क्षेत्रात, त्यांनी प्रार्थना समाजची स्थापना केली, जी पवित्र वेदवर आधारित इश्वरवादाचे प्रचारकार्य करत होते व ह्या व्यतिरिक्त ते अखिल भारतीय कॉंग्रेसचे संस्थापकांपैकी एक होते. 
 


रानडे एक समाज सुधारक होते पण ते प्राचीन रीतरीवाजांना पण मानत होते. स्वतंत्रता मिळविण्याची त्यांची पद्धत निराळी होती, ते म्हणायचे कि जर आपल्याला राजकीय स्वतंत्रता हवी असेल तर आपल्या आपल्यात असलेली कमी आधि दूर करायला पाहिजे. ते जातिवाद, अस्पृश्यताच्या विरुद्ध होते व विधवा-पुनर्विवाह आणि स्त्री शिक्षणचे पक्के समर्थक होते. त्यांनी सोशियल कॉन्फ्रंस चळवळ सुरु केली, ह्या चळवळी मधे बाल विवाह, विधवा स्त्रीचे मुंडन, लग्नकार्य व इतर सामाजिक प्रसंगांवर अत्याधिक खर्च करण्याच्या प्रवृत्तिचा विरोध करण्यात आला.

1893 मधे त्यांची बोम्बे उच्च न्यायलयात न्यायाधीश म्हणून नेमणूंक झाली, ह्या पदावर ते शेवटपर्यंत होते. ह्या समाज सुधारक, स्वातंत्र्य सेनानी आणि न्यायप्रिय व्यक्तिचे 17 जानेवारी 1901 रोजी देहावसान झाले.
0 Responses